Futbol Nedir
Futbol nedir?Her biri on bir kisiden kurulu iki takim arasinda oynanan bir oyun. Bugun dunyanin hemen hemen her yerinde oynanan, adeta insanlar arasinda hastalik derecesine varan bu oyunun nereden dogdugu kesin olarak bilinmemektedir. Avrupali yazarlarin futbolun besigini Ingiltere olarak soylemeleri, bu sporun modern anlamda orada basladigini belirtmek icindir. Cok eski zamanlarda Cin’de oynandigi ve ordularinin calisma programlarinda bulundugu, kaynaklardan anlasilmaktadir. Homerus ve Eflatun devirlerinde Yunanistan’da cok yaygin haldeydi. Zamanla oyun Roma’ya, oradan da Roma lejyonerleri vasitasiyle Ingiltere’ye gecmistifutbol
Modern anlamda ilk futbol kulubu, 1855 yilinda Sehffield United adiyla Ingiltere’de kuruldu. Futbolun ana hatlari ise 1896’da tespit edildi. Gunumuze kadar cesitli zamanlarda kurallarda degisIklikler yapildi. Bugun futbol kaideleri olarak her tarafta aynilari uygulanmaktadir.
Futbolda gaye; topu karsi takimin kalesine sokmaktir. Top, el-kol ile oynanmaz. Yalniz kaleci kendi ceza sahasi icinde el ile tutabilir. Futbol oynanan nizami sahanin etrafi cizgilerle cevrilmis bir dikdortgen seklindedir. Uzun kenar 90 metreden az olmadigi gibi, 120 metreden de fazla olamaz. Kisa kenari ise 45 ile 90 m arasindadir. Uzun kenarlara tac, kisa kenarlara aut cizgisi adi verilir. Futbol sahasi tamamen duz ve ekseriya cimle kaplidir.
Futbolda esas olan golun atilacagi kale, aut cizgisinin tam ortasindadir. Uc direkten ibaret olup, iki yan direk arasindaki mesafe 7,32 m, yukseklik ise 2,44 metredir. Kalenin arkasina golun belli olmasi icin ag gerilir. Oyun sahasini tam ortalayan cizgiye orta cizgi, ayirdigi her parcaya da yari saha denir. Kalenin onunde ceza sahasi denilen, uzun kenari 40,30 m, kisa kenari 16,50 m’lik bir alan vardir. Ceza sahasinin icinde 18,50x5,50 ebadinda yine dikdortgen biciminde kale alani bulunur. Kale cizgisinin tam ortasindan 11 m uzaklikta penalti noktasi vardir. Sahanin tam ortasi, merkez olmak uzere, yaricapi 9,15 metrelik bir daire cizilerek saha cizgileri tamamlanmis olur. Kose atislarinin yapildigi dort koseye 1,50 m uzunlugunda direk dikilir.
Futbolda fazla kural yoktur. Oyun baslarken ve her gol atildiktan sonra oyuncular kendi sahalarinda bulunur ve baslama vurusu ile oyuna girilir. Kaleci ceza sahasi icinde topu elle kullanabilir. Ceza sahasi haricinde elle kullanirsa saha oyuncusuna verilen ceza verilir. Oyun esnasinda top yan cizgileri gecince karsi taraf topu elle oyuna sokar. tac atisi denen kullanmanin da belli kurallari vardir. Kendi kale cizgilerini, vurduklari top gecerse karsi taraf kose atisi kazanir. Eger rakip oyuncunun vurdugu top kale cizgisini gecerse aut olur. Serbest atisla oyuna baslanir. Ceza sahasi icindeki kusurlu hareketlere gore, hakem penalti karari verebilir. Kurallara uygun olarak oyun durdugu esnada, top hakem tarafindan tekrar oyuna sokulur. Kurallara uymayan oyuncuya hakem tarafindan sari kart gosterilir. Ayni oyuncu hatalari tekrar ederse kirmizi kart gorur ve oyun harici kalir. Topta bir ariza varsa, hakem karari ile degistirilir. Oyuncu degistirilmesi, top disardayken hakeme haber verme suretiyle olur. Resmi musabakalarda ancak iki oyuncu degistirilebilir. Bunlardan baska en muhim olan kural ofsayt kuralidir. Rakip kale cizgisine toptan daha yakin bulunan bir oyuncu ofsayt pozisyonundadir. Ofsayt pozisyonundaki bir oyuncu, top kendi takim arkadasina carptigi veya kendi takim arkadasi tarafindan
oynandigi anda hakemin kanaatine gore; oyuna veya rakibe mudahalede bulunuyorsa, bulundugu pozisyon kendisine bir avantaj sagliyorsa ofsayt sayilir. Eger oyuncu seklen ofsayt olup, topu dogrudan dogruya kale, kose, tac veya hakem atisindan aliyorsa ofsayt olmaz.
Oyunda kullanilan topun disi esit buyuklukte dikilen deriden, ici ise sisirilebilen lastikten meydana gelir. Topun cevresi en az 68 cm, en cok 71 cm, agirligi en az 396 gr, en cok 453 gramdir.
Oyun sistemleri
Futbol bir ekip oyunudur. Bu ekibin her bir ferdinin nasil hareket edecegi, oyun esnasindaki hucum ve savunmadaki durumlari, oyun sistemlerine gore degisir. Bu sistemlerin gayesi, gerek hucum, gerekse savunmada golun atilmasidir. Bir sistemin tam uygulanmasi oyuncularin kabiliyetine ve verilen taktigin yerine getirilmesine baglidir. Futbolun ilk oynandigi zamanlarda sistem yoktu. Yorgunluk, neticeye ulasamama sistemlerin cikmasina sebep oldu. Ilk defa Iskocyalilar bir sistem ortaya koydular. Zamanla yeni yeni sistemler ortaya kondu: Surgu sistemi, Diyagonol sistem, Wm sistemi, Mezzo sistemi, beton sistem, Catenoccio sistemi. Futboldaki oyun sistemleri, oyuncularin saha icindeki dizilisleriyle de isimlendirilir. En eski oyun sistemi, 2-3-5 (iki bek, uc orta saha oyuncusu, bes forvet) oyuncu dizilisiyle oynanirdi. Daha sonra Brezilyalilarin ortaya koydugu 4-2-4 sistemi uzun yillar uygulandi. Bu sistem hucum ya da savunmayi guclendirmek icin 4-3-3 veya 4-4-2’ye donusturulerek devam etmektedir. Bunlarin disinda son yillarda 3-5-2 sistemiyle de oynanmaktadir. Turkiye’de futbol: Turkiye’de futbol ilk olarak 19. asrin sonlarinda oynanmaya baslandi. Istanbul ve Izmir’de bulunan Ingilizler kendi aralarinda takim kurarak futbol oynuyorlardi. rum ve Ermeni azinliklarin da ragbet ettigi bu spora Turk gencleri bu zamanda pek ilgi duymuyorlardi. Ilk kulup 1899 yilinda Ingilizler tarafindan kurulan Siyah Coraplilar Futbol Kulubu olmus, fakat hemen kapatilmisti. Bunu yine Ingilizlerin 1902 yilinda kurdugu Kadikoy Futbol Kulubunun acilmasi takip etmisti. Bunu moda Kulubu ve Rumlarin kurduklari Elpis, Izmir’de Rumlarin Panionios ve Aporlon, Ermenilerin Dork kulupleri takip etmisti. BesIktas (1903), Galatasaray (1905) ve Fenerbahce (1907) yillarinda kurulmustu.
Turkiye’de ilk futbol ligi 1904 yilinda Istanbul’da Kadikoy, Elpis ve Ingiliz Imogene gemisinin futbol takimlari arasinda yapildi. Daha sonraki senelerde liglere Galasaray ve Fenerbahce de katildi. Bu lig maclarinda ilk sampiyon olan Turk takimi Galatasaray olmustu (1908-1909). Birinci Dunya Savasi ve mutareke yillarinda maclar devam etmisti. istiklal Harbinden sonra (1923) ilk federasyon kurulmus ve ayni yil milletlerarasi futbol federasyonu (FIFA) tarafindan kabul edilmistir. Istanbul ve diger bazi sehirlerde tertib edilen lig (1924), 1951 senesine kadar devam etmistir. Futbolda 1951’de profesyonellik kabul edilmis, 1959 senesinden sonra deplasman usulu ile lig maclari baslamistir. Halen birinci, ikinci, ucuncu ve amator kume maclari deplasmanli lig usuluyle devam etmektedir. Futbol federasyonu tarafindan futbol faaliyetleri idare edilmekte, Anadolu’nun en ucra koselerine kadar amatorce futbol oynanmaktadir.
